چگونه کودک را از شیر بگیریم؟

واژه از شير گرفتن معمولاً به عنوان توقف شيردهي به کار مي رود. همچنين مي توان از شير گرفتن را به معناي تغيير تدريجي تغذيه کودک از شير به غذاهاي ترکيبي دانست. از شير گرفتن براي کودک از لحاظ عاطفي دشوار است، زيرا مادر براي او منبع شادي، نشاط و غذا بوده است. هنگام گرسنگي در آغوش گرم مادر آرام گرفته و شير نوشيده، که اين عمل علاوه بر آن که او را سير کرده، لذت بخش نيز بوده است. به همين دليل هم ترک آن برايش کاري دشوار و نگران کننده محسوب مي شود. پس اگر مي خواهيد کودک خود را از شير بگيريد اين عمل نبايد سريع و ناگهاني و يا با اعمال خشونت همراه باشد. بلکه بايد از شش ماهگي به تدريج، با جانشين کردن غذاهاي مناسب و کم کردن تعداد دفعات شيردهي، زمينه را براي اين کار فراهم کرد.

بهتر است به اين نکته هم توجه داشت که از شير گرفتن کودک برايش چنين تصوري به وجود نياورد که ديگر از عشق و محبت مادرانه محروم شده است. بنابراين در مراحل از شيرگيري به کودک توجه بيشتري نشان دهيد.

• از شير گرفتن ناگهاني

اگر به علت بيماري، بارداري و يا مسافرت مادر، کودک به طور ناگهاني از شير گرفته شود، اضطراب شديدي در او ايجاد خواهد شد. در مواقعي که مادر شيرده، مجدداً باردار مي شود، اين بارداري به معناي قطع ناگهاني شير براي کودک اول است. در اين شرايط مادر فرصتي براي مراقبت از کودک ندارد.

محروم شدن از گرماي محبت مادري موجب مي شود تا کودک با انجام فعاليتها و رفتارهايي نظير بد اخلاقي و گريه اعتراض خود را اعلام کند. و به خاطر آن تنبيه شود که البته چنين رفتاري براي کودکي نگران طبيعي است.

بهتر است در مواقعي که مادر به علت بارداري مجبور به قطع ناگهاني شير خود مي شود، براي جلوگيري از کاهش آثار نامطلوب رواني و عاطفي اين مسأله، موارد زير را مد نظر قرار دهد.

1- به تدريج و براي مدت بيش از دو تا سه ماه کودک خود را از شير بگيرد.

2- کودک از محبت خاصي برخوردار شود تا کمبودي که برايش به وجود آمده است، جبران گردد.

3- براي ارضاي غريزه مکيدن کودک از بطري شير و پستانک استفاده شود.

• روشهاي سنتي از شير گرفتن

طعم نا خوشايند به جاي شير مادر: يکي از روشهاي معمول براي از شير گرفتن کودک، استفاده از داروهاي گياهي تلخ است. مادر قبل از اقدام به شير دادن، موضع شيردهي را با داروي تلخ گياهي نظير صبرزرد، کلپوره و... آغشته کرده، به محض اينکه کودک شروع به شير خوردن مي کند، به جاي طعم شيرين شير، دهانش تلخ و از شير خوردن منصرف مي شود. از جمله آثار نامطلوب اين روش آن است که گياهان دارويي مصارف درماني خاص خود را دارند و هر دارو در جهت درمان يک بيماري به کار مي رود. به عنوان مثال صبرزرد جزو داروهاي مسهل است و در صورت مصرف زياد ممکن است کودک را دچار اسهال کند. مصرف بيش از اندازه کلپوره نيز به ويژه براي کودکان حالت مسموم کننده دارد.

* در مواقعي نيز مادر با زخمي يا بد نما جلوه دادن سينه، حس ترحم کودک را بر مي انگيزد. در نتيجه شيرخوار براي اينکه مادرش احساس ناراحتي نکند شير نمي خورد. از جمله معايب اين روش نيز مي توان به آثاري که اين کار مي تواند بر روح کودک بگذارد، اشاره کرد. در اين حالت کودک قلباً براي مادر متأسف مي شود. گاهي هم ممکن است کودک از اين وضعيت بترسد و مشکلي بر مشکلات بيفزايد.

ضمن آنکه بعد از رفع مانع، کودک مجدداً جهت خوردن شير اقدام مي کند و بعد از آن، حرفهاي مادر را دروغ مي پندارد و براي حرف او ارزش قايل نمي شود.

• روش تدريجي اما قاطع

روش تدريجي اما قاطع، براي از شير گرفتن کودک موفق ترين روش است. براي کودک 6 ماهه اجراي برنامه شيردهي هر چهار ساعت يک بار مناسب است. ضمن اينکه مي توان به تدريج غذاي کمکي را در تغذيه کودک وارد کرد. با اعمال اين روش مادر مي تواند برنامه ريزي غذايي براي کودک داشته باشد در نتيجه با اعتماد به نفس در پيشرفت و پيش بيني مسايل به پيش برود. شروع به دادن مايعات در ليوان مخصوص کودک و يا با قاشق، بغل کردن عروسک، خرس کوچولو يا قطعات پارچه اي ديگر جانشين خوبي براي دلبستگي کودک به شير مادر شمرده مي شود. وقتي فواصل شيردهي مشخص شد مادر مي تواند حذف تدريجي وعده هاي شير را شروع کند. حق انتخاب با مادر است. بعضي ها ابتدا حذف شبانه را در نظر مي گيرند، برخي ترجيح مي دهند، شير دادن وقت ناهار را اول قطع کنند. چون اطمينان دارند کودک به جاي شير، غذاي کافي براي خوردن دارد. اما اغلب بهتر است مادر بعد از خوردن يک غذاي سفت، يعني زماني که کودک سير است به او شير بدهد.

اين مسأله مهم است که وقتي يک نوبت شير دادن حذف شد مجدداً در لحظه هاي بي تابي کودک برقرار نشود. ممکن است کودک با صداي بلند اعتراض خود را بيان کند ولي مادر بايد هدف نهايي خود را به خاطر داشته باشد چون هر گونه ترديد موجب تشديد تقاضاهاي کودک مي شود. وقتي مادر تصميم خود را گرفت، قاطعيت تصميم او، به کودک انتقال مي يابد. تغذيه قبل از خواب و يا هنگام صبح آخرين نوبتهايي هستند که بايد حذف شوند پس مادر مي تواند اين نوبت را تا زماني که کودک علاقه خود را از دست بدهد، حفظ کند.

• توصيه هاي کاربردی

1- از شير گرفتن کودک نارس بايد ديرتر از کودک عادي و سالم انجام شود.

2- مادر بايد کاملاً مطمئن باشد که مايل است کودک را از شير بگيرد.

3- در صورت امکان براي حذف هر وعده شير خوردن کودک، يک هفته فاصله زماني در نظر گرفته شود.

4- زماني که مادر فرصت بيشتري براي بيرون بردن و سرگرم کردن فرزندش دارد، بهترين زمان از شيرگيري کودک است، زيرا محدوديتهاي محيط بيرون، مانعي براي شير خوردن کودک محسوب مي شود و سرگرم بودن او، اشتياق به شير خوردن را کم مي کند.

5- زماني را براي قطع شيردهي انتخاب کنيد که حوادث تنشزاي ديگري براي کودک در شرف وقوع نباشد. براي نمونه قطع کردن شير، قبل از زمان بازگشت مادر به محل کار، رفتن به مسافرت و يا همزماني آن با آموزش کنترل ادرار نباشد.

6- بهتر است اطرافيان مادر، در خلال دوره از شيرگيري کودک پيشرفتهاي او را در اين کار، هرچند جزيي باشد، گوشزد کنند، و با اين عمل، به اعتماد به نفس مادر کمک کنند.

7- براي از شير گرفتن به هنگام شب، هفته اي را انتخاب کنيد که ديگر افراد مي توانند کودک را در تخت بخوابانند.

8- پخش کردن نوار مخصوص کودکان که آهنگ ملايم دارد، خواندن قصه، عروسک پشمالو و اسباب بازيهاي متعدد که کودک بتواند در آغوش بگيرد يا در تخت خود قرار دهد، از جمله روشهاي آرامش بخش هستند.

9- در هنگام از شير گرفتن کودک و تا مدتها بعد از آن، بهتر است مادر با لباس کودک را استحمام کند تا کودک دوباره به شير خوردن تشويق نشود.

* نتيجه

براي از شيرگيري کودک تنها تلاش مادر کافي نيست. بلکه همکاري همه اطرافيان، به ويژه پدر، در اين زمينه بسيار مهم است.

به عنوان مثال: هنگامي که مادر مي کوشد کودکش را از شير خوردن منع کند و او به شدت مقاومت نشان مي دهد، پدر مي تواند با تشويق کودک به خوردن غذا و سرگرم کردن او به انواع بازيها، وي را از اين کار منصرف کند. اين مسأله به خصوص در نيمه هاي شب که کودک بهانه گيري و گريه بيشتري مي کند، حايز اهميت است.

اغلب پدران خود را از اين مسؤوليت بر کنار مي دانند و از شير گرفتن کودک را وظيفه مادر تصور مي کنند. در حالي که موفقيت هرچه سريعتر در اين امر، به نفع آرامش مادر، کودک و محيط خانواده است.

نکته ديگر آن است که به کودک القا کنيم که او به اندازه کافي بزرگ و مستقل شده است، بنابراين خود مي تواند مانند بزرگترها از غذاي سفره استفاده کند.

خلاصه آنکه مادر قبل از اقدام به از شيرگيري، بايد بينديشد که چقدر تحمل شنيدن گريه کودک خود را دارد. اگر بچه کاملاً آشفته است و آرام نمي شود، تصور نکند که بازي را باخته است، بلکه بعد از چند ماه که فرزندش بزرگتر و مستقل تر شد دوباره در مورد از شيرگيري او اقدام کند اين بار حتماً موفق مي شود.

توجه: مطالب بلاگ فروشگاه اینترنتی "نوپا" برگرفته از منابع داخلی و بین المللی است، جنبه اطلاع رسانی داشته و توصیه تخصصی تلقی نمی‌شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک و متخصصان دانست.