به کودک خود بیاموزیم خود را سرگرم کند

بيشتر والدين کودکان نوپا ،آرزو مي کنند که کودکشان بتواند تنهايي خودش را سرگرم کند. اين خواسته والدين منطقي است، چون کودک نوپا مي تواند اسباب بازي ها را بر دارد، با‌ آنها بازي کند، دنبال توپ بدود و کتاب ورق بزند. نوپاها آموخته اند که مي توانند خودشان کارهايي انجام دهند و اتفاقاً اغلب هم در انجام کارها توسط خودشان پافشاري و سماجت به خرج مي دهند.

بچه‌ها مدتها قبل از پاگذاشتن به دوران بزرگسالي فشار رواني را تجربه مي‏کنند. برخي کودکان مجبورند با مشکلاتي چون کشمکش‌هاي خانوادگي، طلاق، تغييرات دائمي مدرسه، همسايه‌ها، توافقات مراقبت از کودک، فشار گروههاي هم‌سال و بعضي وقت‌ها حتي با خشونت در خانواده يا جامعه‌شان دست و پنجه نرم کنند.

با اين همه يک بچه يک ساله همچنان دوست دارد دور و بر والدينش بچرخد، ما مي توانيم به او کمک کنيم که بياموزد چگونه خود را سرگرم کند. جين فوي، متخصص کودکان در کاروليناي شمالي مي گويد: "کودکان نوپا اصولاً نمي توانند براي مدت طولاني به تنهايي بازي کنند". طولاني ترين زماني که مي توانيد از يک بچه يک ساله انتظار داشته باشيد به تنهايي بازي کند چيزي حدود پانزده دقيقه است، دادن چنين فرصتي به کودک کاري است که به انجام دادنش مي ارزد، اين کار تنها به اين دليل نيست که شما فرصت داشته برای انجام کارهایتان داشته باشيد.

دکتر اسکالار متخصص رشد در مرکز مطالعات رشد و يادگيري دانشگاه کاروليناي شمالي در اين باره مي گويد:"تنها بازي کردن، تقويت کننده استقلال، اعتماد به نفس، خلاقيت، و مهارت هاي زباني است. اغلب مي بينيم که يک کودک پانزده ماهه موقعي که تنها بازي مي کند با خود چيزهايي زمزمه مي کند، چنين بازي هايي پايه و اساس رشد مهارت هاي زباني هستند.

"دکتر اسکالار مي گويد:" قابليت بچه ها براي تنها بازي کردن به حال و وضعيت‌ آنها هم بستگي دارد، اگر بچه گرسنه، خسته يا مريض باشد کمتر به تنها بازي کردن رغبت خواهد داشت. علاوه براين شما از يک نوپاي کمي بزرگ تر هم نمي توانيد انتظار داشته باشيد که مدت طولاني تري تنها بازي کند.

" دکتر فوي معتقد است: "يک کودک بيست و دوماهه که از نظر شناختي و زباني قابليت هاي بيشتري از کودک يک ساله يا پانزده ماهه دارد تمايل روز افزوني براي کسب استقلال در خود مي بيند، بنابراين بيش از پيش دوست دارد با شکستن حد و مرزهايي که شما وضع کرده ايد‌ آنها را و شما را امتحان کند و بنابراين اين نياز بيشتري به نظارت و توجه مداوم و از نزديک دارد".

براي افزايش ظرفيت کودکتان در تنها بازي کردن، چهار کلمه را به خاطر بسپاريد:" علاقه،ايجاد عادت، سازماندهي، و جهت دهي". اول سعي کنيد کودکتان را به فعاليتي مشغول کنيد که به آن واقعاً علاقه دارد، اگر از نظر شما کمي شلوغ کاري اشکالي ندارد به او اجازه دهيد اگر دوست دارد ليوان ها و قاشق ها را جابه جا کند يا لباس ها را از کشوي کمد بيرون بکشد.

سرگرم کردن بچه به کار مورد علاقه اش مي تواند او را به سمت تنها بازي کردن سوق بدهد.چنان که گفتيم دومين نکته اي که بايد به ذهن بسپاريد "ايجاد عادت" است. وقتي کودک شما کاملاً مشغول بازي شد، به آرامي کمي دور شويد يا يک مجله به دست بگيريد. وقتي او اسباب بازي به سمت شما مي اندازد تا شما را به بازي بکشاند، به راحتي اسباب بازي را به خودش برگردانيد و جمله کوتاهي درباره بازيش بگوييد و لبخند بزنيد.

طي روزها و هفته هاي بعد بتدريج و آرام آرام سعي کنيد فاصله فيزيکي و ذهني خود را از او بيشتر کنيد و بيشتر پي کار خودتان باشيد، اما هرگز کودکتان را بدون مراقبت رها نکنيد. دقت داشته باشيد در محلي که کودک مشغول بازي است شئ يا موقعيتي وجود نداشته باشد که امنيت و سلامت کودک را به خطر بيندازد.

کودک يک ساله درکي از خطر ندارد. نکته ديگري که در اين مورد برشمرديم " سازماندهي " فعاليت کودک بود. پر کردن اطراف کودک از اسباب بازي هاي جورواجوري که دوست شان دارد منجر به دستپاچگي و گيج شدن او مي شود. به جاي اين کار، هر بار تنها يک اسباب بازي در اختيار او بگذاريد و به نوبت اسباب بازي ها را عوض کنيد. تري مي گويد:"من وقتي مي خواهم کتابي بخوانم يا حساب خريدهاي روزانه ام را بکنم؛ از همين روش استفاده مي کنم، کتابم را به اتاق فرزندم مي برم و آن جا اول عروسک پشمالويش را به او مي دهم، بعد از چند دقيقه توپ را و بعد از مدتي دو تا کتاب در اختيارش مي گذارم، به اين ترتيب او مرتب مشغول بازي است و با هر اسباب بازي به نوبت حسابي بازي مي کند و سرگرم مي شود، و من هم به کارم مي رسم."

يک کودک يک ساله نياز به جهت دهي دارد، از اين رو وقتي احساس مي کنيد کودکتان آرام آرام علاقه اش را به بازي با يک اسباب بازي از دست مي دهد، با پرسيدن يک سؤال دوباره او را تحريک کنيد. مثلاً وقتي کودکتان مشغول بازي با لگو هايش است، در حين اين که مشغول کار خودتان هستيد بدون اين که مستقيماً وارد بازي با او شويد، با او صحبت کنيد. مثلاً مي توانيد بگوييد:" عجب! تو سه تا مکعب رو روي هم گذاشتي. مي توني يکي ديگه هم بهشون اضافه کني؟"سعي کنيد برنامه تنها بازي کردن بخشي از برنامه روزانه بچه باشد.

کلر لرنر، متخصص رشد کودکان در واشينگتن مي گويد:"کليد تقويت توانايي تنها بازي کردن در بچه ها اين است که با افزايش تدريجي زمان تنها بازي کردن، او را به اين کار عادت دهيد." البته ممکن است اولين تلاش هاي شما براي وادار کردن کودک به تنها بازي کردن بيش از چند دقيقه نتيجه ندهد و کودک پس از دقايقي کوتاه داد و فرياد راه بيندازد و شما را بطلبد، در اين هنگام سعي کنيد سريع به او پاسخ ندهيد، به او فرصتي بدهيد تا خودش با مسأله کنار بيايد. يک زمان مناسب براي ايجاد عادت تنها بازي کردن، بعد از حمام يا ناهار است، اين زماني است که کودک راضي و خشنود به نظر مي رسد. زمان هايي که خودتان خسته هستيد براي اين کار انتخاب نکنيد. دکتر فوي مي گويد:" خستگي و تنشي که شما در درونتان احساس مي کنيد ممکن است در رفتار کودکتان منعکس شود."

در ضمن به خاطر بسپاريد که اين فرايند هميشه با يک الگو و با يک کيفيت ثابت نخواهد بود. کودکي که يک روز خيلي خوب خودش را به تنهايي سرگرم مي کند، روز بعد ممکن است کاملاً از اين کار امتناع کند، اما شما بايد تلاش کنيد که فرصت هاي لازم را براي او فراهم کنيد تا تنها بازي کردن را به مرور بياموزد. پيش از اين که شما فکرش را بکنيد خواهيد ديد که توانسته ايد پانزده دقيقه تمام به حال خودتان باشيد و کودک کاري به شما نداشته و شادمانه خود را در دنياي بازي غرق کرده است!