بهترین راه های نظارت والدین بر فعالیت‌های اینترنتی کودکان

کودکان با ورود به سرزمین ناشناخته فضای مجازی گم یا گرفتار دام‌های خطرناکی می‌شوند که رها شدن از آنها به راحتی ممکن نیست، براین اساس والدین باید دست در دست فرزندان خود نهاده و این سرزمین ناشناخته را با یکدیگر و با امنیت خاطر عبور کنند.

والدین نقش اساسی و اصلی در حفظ امنیت کودکان در برابر آسیب‌ها و تهدیدات فضای مجازی برعهده دارند به ویژه اینکه در روزهای کرونایی فرزندان آنها از طریق فضای مجازی تحصیل می‌کنند، براین اساس آنها باید سطح دانش و آگاهی خود را بالا ببرند و با آگاهی‌بخشی به کودکان و همراهی آنها در این محیط، از آسیب‌های این حوزه پیشگیری کنند.

صحبت نکردن با غریبه ها از توصیه های همیشگی والدین است این اصل در فضای مجازی نیز صادق است، بر این اساس به گفته کارشناسان پلیس فتا چنانچه از فرستنده پیام شناختی ندارید، کنجکاوی را کنار بگذاردی و پیام را حدف کنید، این دست پیام ها نه تنها ممکن است بر هم زننده آرامش خانواده باشد بلکه در مواقعی حامل بد افزار و ویروس است.

بهتر است والدین محدودیت زمانی برای استفاده گوشی و تبلت به منظور فعالیت در فضای مجازی در نظر بگیرند و سعی کنند هنگام استفاده از دستگاه های هوشمند توسط کودکان و نوجوانان در کنار آنها حضور داشته باشند زیرا همراه و همگام بودن با فرزندان برای فعالیت در فضای مجازی و نظارت بر فعالیت آنها برای کاهش تهدیدات و آسیب های فضای مجازی از وظایف والدین است. البته این نظارت باید به گونه ایی باشد که کودک و نوجوان شما احساس نکند که شما حریم شخصی او را رعایت نمی‌کنید و به آنها اطمینان ندارید.

کارشناسان پلیس فتا به والدین توصیه می‌کنند که در انتخاب نوع بازی رایانه ای و همچنین رده سنی بازی ها نظارت کافی داشته باشد زیرا انزوا یکی از مهم ترین تاثیرات منفی بازی های آنلاین است. کودکان و نوجوانان به جای حضور در اجتماع و بازی با همسالان، وقت خود را صرف بازی های کامپیوتری می‌کنند براین اساس از نظر اجتماعی منزوی می‌شوند.

بازی های رایانه ای این قابلیت را دارند که بتوانند باعث رشد فکری کودکانان و نوجوانان شود و بالعکس عاملی باشند برای ترویج خشونت، کم تحرکی و ... از این رو شناخت فواید و مضرات این بازی ها توسط والدین می‌تواند در انتخاب بازی های رایانه ای برای کودکان نقش مهمی داشته باشند.

کارشناسان فضای مجازی همچنین به والدین توصیه می‌کنند تا با فرزندان خود در رابطه با استفاده صحیح از تلفن همراه و اینکه چگونه باید از آن استفاده کنند، صحبت کرده و به او آموزش دهند که کی، کجا و چطور از تلفن همراه استفاده کنند و در مورد استفاده از تلفن همراه و در صورت استفاده نادرست اثرات بد آن را به او هشدار دهند.

با توجه به اینکه در حال حاضر بخش عمده‌ای از آموزش دانش‌آموزان از طریق فضای مجازی و برنامه این چنینی صورت می‌گیرد، از این رو همراهی و توجه والدین به فعالیت فرزندان در این فضا لازم و گاهاً ضروری است.

از آنجا ‌که رده‌بندی سنی برای دریافت محتواهای فضای مجازی در ایران به خوبی رعایت نمی‌شود، دریافت محتواهای نامناسب یکی از مهم‌ترین تهدیدات این فضای برای کودک و نوجوانان محسوب می‌شود.

عضویت در کانال‌ها و گروه‌های مختلف، استفاده از فیلترشکن‌ها و بازدید از سایت‌های نامناسب از دیگر تهدیدات فضای مجازی برای فرزندان محسوب شده که ضرورت همراهی والدین و فرزندان را بیش ‌از پیش نمایان می‌کند. والدین برای نظارت دقیق و کنترل‌شده بر فعالیت فرزندان خود در فضای مجازی می‌توانند از ابزارهای کنترلی و نظارت والدین نیز استفاده کنند. برنامه‌های ساخته شده برای نظارت بر فرزندان، زمان استفاده از اینترنت توسط کاربران، سایت‌های مجازی برای بازدید و زمان استفاده از ابزارهای هوشمند را هدفمند کرده و زمینه افزایش امنیت سایبری خانواده را فراهم می‌آورند.

عدم نظارت والدین بر فعالیت آنلاین فرزندان می‌تواند تبعات جبران ناپذیری برای فرزندان و خانواده در پی داشته باشد همان طور که گفته شد، با توجه به تغییر سریع فناوری و اضافه شدن امکانات و خدمات جدید در بستر فضای مجازی، والدین باید خود را با این فضا بیش‌از پیش مأنوس کنند و آموزش‌های لازم را در این حوزه ببینند، در این مسیر والدین می‌توانند از افراد آشنا به این فضا، آموزش‌های اینترنتی و کتاب یا فرزندان بزرگتر خود یاری بگیرند.

آمارها نشان می‌دهد حدود ۱۹ میلیون کاربر اینترنت در کشور زیر ۱۸ سال سن دارند، با رشد فناوری اطلاعات و گوشی های هوشمند، جرایم سایبری افزایش یافته است. رشد جرایم اینترنتی نشان از افزایش تهدیدات سایبری برای کاربران فضای مجازی اعم از کودکان و نوجوانان دارد که لازمه کاهش این آمار و پیشگیری از وقوع جرایم سایبری، افزایش آگاهی عمومی و اطلاع از آسیب ها و تهدیدات فضای سایبر خصوصا از سوی والدین به فرزندان است.

راه های حفظ امنیت و حریم خصوصی فرزندان در فضای مجازی

با گسترش نفوذ اینترنت دسترسی افراد به خدمات مختلف ارائه ‌شده در فضای مجازی افزایش یافته است. کودکان نیز از این امر مستثنی نبوده‌ و نسل به نسل شاهد بلوغ توانایی‌هایی آن‌ها در استفاده از فناوری‌های مختلف و استفاده از اینترنت هستیم. با این پیشرفت‌ها، تهدیدهای مختلف و متنوع موجود در فضاهای مجازی مختلف در شبکه‌های اجتماعی که مشخصه اصلی آن‌ها تعامل و ارتباط با سایر کاربران است، نگرانی‌ها در مورد امنیت کودکان و نوجوانان را بسیار افزایش داده‌ است.

یکی از دلایل اهمیت این موضوع، آسیب‌پذیری بیشتر کودکان در فهم حریم خصوصی و آگاهی از مسائل پیرامون آن است؛ برای مثال در ساده‌ترین شکل این آسیب‌پذیری، ممکن است سیاست‌های حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی به زبانی غیر از زبان مادری به کودکان و نوجوانان نمایش داده شود که مسلما توسط کودک به خوبی درک نمی‌شوند. در این جا به نکات اساسی که کارشناسان پلیس فتا برای حفظ امنیت فرزندان در فضای مجازی تاکید دارند، اشاره می‌شود:

1 - الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشید.

2 - سعی کنید عادت های کودکان و نوجوانان خود را بشناسید.

3 - در مورد فناوری های جدید به روز باشید.

4 - مراقب باشید کودکان کم سن بدون نظارت از فضای مجازی استفاده نکنند.

5 - تنظیمات امنیت و حریم خصوصی دستگاه را به طور مرتب بررسی کنید.

6 - تنظیمات حریم خصوصی حساب های کاربری را بررسی کنید.

7- برای استفاده از شبکه های اجتماعی و دستگاه ها قانون بگذارید.

8 - مراقب تصاویر و مطالبی که فرزندانتان در شبکه های اجتماعی ارسال می‌کنند، باشید.

راهکارهای برای کنترل فرزندان در فضای مجازی

پلیس فتا برای اطمینان والدین از اینکه کودکان به چه مطالبی در فضای سایبری دسترسی دارند، توصیه ها و راهکارهای دیگری ارائه کرده اندکه بر برخی از آنها در ادامه اشاره می‌شود:

1 - فعال سازی قابلیت جستجوی ایمن، امکانی است که بسیاری از موتورهای جستجو خارجی برای محدودکردن و جلوگیری از نمایش مطالب و تصاویر غیراخلاقی استفاده می‌کنند و والدین می‌توانند با فعال کردن این گزینه در موتور های جستجو با آسایش خاطر بیشتری آن را در اختیار نوجوانان قرار دهند.

2 - والدین برای پیشگیری از آسیب ‌های مربوط بازی‌ های رایانه ‌ای باید از نظام ملی رده‌ بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای(ESRA) استفاده کنند و در هنگام خرید یا دانلود بازی ‌های رایانه‌ای به نماد رده‌بندی سنی بازی توجه کنند و تنها بازی ‌هایی را برای کودکان خود تهیه کنند که از نظر سنی مناسب آنها و مورد تایید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای باشد.

3 – در صورت لزوم با نصب نرم افزارهای کنترلی، بر روی گوشی تلفن همراه یا کامپیوتر شخصی کودک علاوه بر نظارت بر فعالیت وی، می‌توان محدودیت‌های را نیز در میزان ساعات استفاده از بازی‌های رایانه‌ای تعیین کرد که از اعتیاد کودک به بازی و سایر آسیب ‌های احتمالی پیشگیری خواهد کرد.

با توصیه پلیس فتا و کارشناسان حوزه فضای مجازی به این نکته پی می‌بریم که فعالیت بی‌حد و مرز و بدون کنترل فرزندان در فضای مجازی یک تهدید و آسیب جدی است و والدین برای پیشگیری از هر اتفاقی در فضای مجازی نقش کلیدی به عهده دارند.