علت زردی نوزادان و راه های درمان

زردی در نوزادان یک اتفاق شایع است و در صورت رسیدگی به موقع و توجه به دستورات پزشک اغلب بدون ایجاد مشکل خاصی برطرف می‌شود. رنگ زرد نوزادان به علت تجمع رنگدانه های محلول در چربی (بیلی روبین) در پوست است که در مقادیر بالا و در شرایط مختلف برای نوزاد سمی است. زردی معمولا در۶۰ درصد نوزادانی که به موقع متولد شده اند و در۸۰ درصد نوزادان نارس طی هفته اول دیده می‌شود. بیلی روبین در واقع حاصل تخریب گلوبول های قرمز خون است که عمرشان به پایان رسیده است. علائم اولیه زردی در نوزادان تغییر رنگ سفیدی چشم به رنگ زرد است. معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش سطح بیلی روبین به سمت اندام ها انتشار می‌یابد. زردی چهره نشانه وجود ۵ میلی گرم و زردی تا اواسط شکم نشانه ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم و زردی اندام و کف دست و پا نشانه وجود ۲۰ میلی گرم بیلی روبین در دسی لیتر خون است.

زردی عموما به دو دسته فیزیولوژیک و پاتولوژیک دسته بندی می‌شود. عموما از زردی که بعد از 24 ساعت تولد ایجاد می‌شود زردی فیزیولوژیک نام می‌برند. این نوع زردی به تدریج با روش های مراقبتی و تغذیه قابل کنترل است و بدون آسیب به کودک برطرف می‌شود.

علل شایع زردی در نوزادان عبارتند از:

زردی فیزیولوژیک:

از روز ۲ و ۳ شروع شده و به حداکثر میزان خود می‌رسد و سپس بتدریج کاهش می‌یابد و در روز پنجم تا هفتم و پس از ۱۰ تا ۱۴ روز به حد طبیعی برمی گردد. تغذیه بلافاصله نوزاد سطح بیلی روبین را کاهش می‌دهد.

عوامل مستعدکننده:

دیابت مادر، نژاد، نارس بودن نوزاد، بعضی داروها، نوزاد مذکر، شیر مادر، تاخیر در دفع مدفوع نوزاد، سابقه زردی فیزیولوژیک در خواهر و برادر و کاهش وزن. در موارد زیر، زردی ممکن است به علت بیماری زمینه ای باشد: زردی در ۲۴ تا ۳۶ ساعت اول، افزایش سریع بیلی روبین، گسترش زردی تا اواسط شکم، زردی طولانی مدت بیش از ۲ هفته و سایر موارد مثل سابقه فامیلی، رنگ پریدگی، بزرگی کبد و طحال، عدم موفقیت روش فتوتراپی در کاهش زردی، استفراغ، خواب آلودگی، تغذیه ضعیف، کاهش وزن شدید، مدفوع بی رنگ و ادرار پر رنگ.

زردی ناشی از شیر مادر: تاثیر تغذیه با شیر مادر بر میزان بروز زردی

در کودکانی که به صورت انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌کنند شاهد بروز زردی متوسط و زود گذر تری هستیم. همچنین در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند زردی بیشتر دیده می‌شود زیرا در برخی از کودکان ترکیبات شیر مادر زردی را تشدید می‌کند، اما این موضوع به این معنی نیست که باید شیر مادر را قطع کرد.

در دو نوع زودرس و دیررس وجود دارد. نوع زودرس قبل از روز هفتم شروع می‌شود و عوامل مستعد کننده نوزاد عبارتند از کاهش مصرف شیر مادر و خوراندن آب قند و درمان آن، شیردهی مکرر ( بیش از ۱۰ بار در ۲۴ ساعت ) و منع مصرف آب و آب قند است. نوع دیررس بعد از هفته اول شروع می‌شود و درمان آن قطع شیر مادر برای ۱ تا ۲ روز و جایگزینی آن با شیر خشک و فتوتراپی است.

کرن ایکتروس:

بیلی روبین محلول در چربی برای دستگاه اعصاب مرکزی در حال رشد، سمی است و در سلول های مغز رسوب می‌کند و اگر مقدار بیلی روبین بیشتر از ۲۵ میلی گرم در دسی لیتر شود باعث بروز بیماری کرن ایکتروس می‌گردد.

علائم عبارتند از:

برجستگی ملاج، خمیدگی سر و پا ها به سمت عقب، خونریزی ریوی، تب، سفتی عضلات، فلج عضلات بالابرنده کره چشم و تشنج. در نوزادانی که زنده می‌مانند سفتی عضلات برطرف می‌شود اما ممکن است در آینده سبب کری عصبی، فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، تغییرات مینای دندان ها و تغییر رنگ دائمی آنها شود. تنها راه درمان کرن ایکتروس، تعویض خون نوزاد است.

درمان عمومی

بر اساس شدت افزایش بیلی روبین از روش های زیر استفاده می‌شود: فتوتراپی، تعویض خون و تجویز دارو. در شرایطی که میزان بیلی روبین درحدی است که نیاز به تعویض خون باشد نمی‌توان از فتوتراپی استفاده کرد.

درمان زردی نوزاد

تغذیه کافی با شیر مادر: در نوزادان به دلیل ملین بودن آن به دفع بیلی روبین کمک می‌کند و سطح بیلی روبین را کاهش می‌دهد.

فتوتراپی: از روش های بسیار موثر در درمان زردی فتو تراپی است.

آیا فتوتراپی به کودک آسیبی وارد نمی‌کند؟

خیر! چشمان کودک در مقابل اشعه های دستگاه فتوتراپی محافظت می‌ شوند، اما بهتر است در زمان استفاده از دستگاه چشمان نوزاد را بپوشانیم. دستگاه تناسلی کودک نیز دچار مشکلی نخواد شد. اما امکان دارد برخی از کودکان در واکنش به دستگاه فتوتراپی دچار اسهال شوند که این موضوع نگران کننده نیست و با دادن شیر بیشتر به کودک، مایعات لازم برای کودک فراهم می‌شود.

قراردادن نوزاد در معرض آفتاب می‌تواند برای سلامت کودک مضر باشد و برای استفاده به عنوان روش درمانی زردی باید حتما تایید پزشک کودک را دریافت کرد.

روش هایی که نباید به عنوان درمان زردی برای نوزاد استفاده کرد!

اب قند: استفاده از آب قند به دلیل تداخل با شیر مادر می‌تواند زردی را بدتر کند و باعث تاخیر در کاهش سطح بیلی روبین نوزاد شود.

توقف تغذیه با شیر مادر: در صورتی که شیر مادر برای درمان زردی نوزاد قطع شود درمان با مشکل مواجه خواهد شد و همچنین تلاش مادر برای فراهم کردن شرایط تغذیه مناسب را برای کودک با اختلال رو به رو می‌کند. تغذیه مکرر با شیر مادر یک روش بسیار کارآمد برای رفع زردی نوزاد به شمار می‌رود.

چگونه مانع از بروز زردی در نوزادان شویم؟

تغذیه باشیر مادر در ساعات اول تولد و پس از آن به صورت مکرر و کافی به نوزاد کمک می‌کند تا از طریق دفع مدفوع بیلی روبین را دفع کند و همچنین انرژی لازم را برای عملکرد کبد در اختیار بدن نوزاد قرار می‌دهد. والدین باید توجه کنند رنگ مدفوع نوزاد باید از سبز به زرد تغییر کند.

زردی نوزاد چه زمانی پایان می‌یابد؟

گاها زردی نوزاد تا بیش از 4 هفته نیز ادامه پیدا می‌کند اما در کودکانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند زردی اغلب تا دو هفته بعد از تولد بهبود پیدا می‌کند.

چه زمانی زردی نوزاد راباید جدی گرفت؟

- اگر به مکرور رنگ پوست زرد تر می‌شود

- زردی شکم، پاها و بازو ها را نیز درگیر می‌کند

- زردی بعد از دو هفته تشدید شود

- روند وزن گیری نوزاد با اختلال روبه رو شود

- کودک بیقراری کند و خواب مناسبی نداشته باشد

- چه عواملی باعث ایجاد زردی در نوزاد می‌شود؟

- نارس بودن کودک

- دوقلویی و چند قلویی

- کودک با وزن کمتر از 2500 گرم

- گروه خونی متفاوت نوزاد از مادر

درمورد زردی نوزادان به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

- نوزاد را از نظر زردی 24 ساعت اول تولد بررسی کنید.

- هفته اول بعد از تولد نوزاد را از نظر زردی ارزیابی کنید.

- به تغذیه نوزاد و تغییرات آن توجه کنید.

- وزن گیری نوزاد را بر اساس نمودار رشد کودک بررسی کنید.

- سابقه زردی بیش تر از 14 روز را در فرزند قبلی به پزشک اطلاع دهید.

- سابقه بیماری های کبدی را با پزشک در میان بگذارید.

توجه: مطالب بلاگ فروشگاه اینترنتی "نوپا" برگرفته از منابع بین المللی است، جنبه اطلاع رسانی داشته و توصیه تخصصی تلقی نمی‌شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک و متخصصان دانست.