راهکار هایی برای جلوگیری از ناخن جویدن کودکان

حتما شما هم در طول عمر گران بهای خود با چنین صحنه هایی رو به رو شده اید: دندان هایشان را روی هم فشار می‌دهند، کودکانی که دست در بینی کرده اند، با موهای خود بازی می‌کنند و یا ناخن هایشان را می‌جوند و…. این عادات عصبی، می‌توانند دلایل متعددی داشته باشند که شامل کنجکاوی، تقلید، اضطراب و بی حوصلگی می‌شود. در صورت عدم اصلاح به موقع، اين رفتارها ممکن است در بزرگسالی نيز ادامه پيدا کنند. در جریان رشد کودک، فشارها و تنش های مختلفی او را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هرچند که ممکن است این مسائل از ديد والدين پنهان بمانند ولی در قالب علائمی بیرونی همچون جويدن ناخن، خود را نشان می‌دهند. اگر عادت جويدن ناخن در کودک شما شديد نيست و تنها در هنگام تماشای تلویزیون و يا در شرايط خاص و دلهره آور این کار را می‌کند، هیچ جای نگرانی نيست و احتمالا با افزايش سن، این عادت کودکانه ترک خواهد شد. اما وقتی عادت جويدن ناخن در کودک طولانی تر از حد معمول و به شکل های غيرعادی ادامه يابد، براي مثال به خودش آسیب بزند یا در همه حال این کار را تکرار کند، باید فکری اساسی به حال این عادت کرد. برای کمک به ترک عادت ناخن جویدن کودکان، می‌توان از راهکارهای زیر کمک گرفت.

یافتن علت اضطراب و تشویش کودک

برای ترک عادت جويدن ناخن در کودکان علت اضطراب را کشف کنید، مشاورین خانواده و کودک معتقدند که همه ی والدین در مواجهه با رفتارها و عادت های غیرعادی و نامطلوب کودکان خود به اقداماتی دست می‌زنند و نگران هستند اما برای داشتن رفتاری مؤثر و کاربردی ابتدا باید، علت های ریشه ای اين مشکل را جست وجو و کشف کرد. سعی کنید علت جويدن ناخن را در کودک پيدا کنيد. چه چیزی او را مشوش، هیجان زده یا مضطرب کرده است. شاید علت این رفتار، اتفاقی نظیر طلاق والدین، جابه جایی منزل یا رفتن به مدرسه ای جدید باشد. باید علت و ریشه ی مشکل را کشف کنید و کودک تان را برای صحبت در اين زمينه یاری کنيد. کودک باید درباره ی نگرانی هایش با شما صحبت کند. به حرف آوردن کودک درباره ی اين موضوع کمی دشوار است. سر صحبت را در این باره باز کنید. از جملاتي استفاده کنيد که دلیل واقعی جويدن ناخن در کودک نیست اما او را ترغيب به صحبت مي کند.

از عواملی که ممکن است باعث ناخن جویدن در کودک شود عبارتند از:

- فشار محیط بر کودک؛ کودکی که تحت انضباط شدید قرار گیرد وقتی نمی‌تواند بر موانع پیروز شود به خود فشار می‌آورد و این فشار باعث اضطراب می‌شود و در نتیجه برای رهایی از اضطراب، به ناخن جویدن روی می‌آورد.

- گاهی ناخن جویدن بر اثر تقلید به وجود می‌آید. کودک ابتدا تقلید می‌کند و کم کم به صورت عادت در می‌آید.

- کودکان خجالتی و کم رو، اغلب دچار این عادت ناپسند می‌شوند.

- گاهی هنگام دندان در آوردن و التهاب لثه ها، این عادت در کودکان ایجاد می‌شود.

پرهیز از تنبیه و دعوا کردن برای رفع جويدن ناخن در کودکان

ترک عادت ناخن جویدن در کودکان مانند هر عادت بد دیگری نیاز به همت و تلاش خود کودک دارد. این عادات ناخودآگاه هستند. جويدن ناخن در کودکان به شکل غیر ارادی رخ می‌دهد. این عادت حتی در بعضی از بزرگسالان هم دیده می‌شود و بازداشتن کودک از انجام آن با دعوا و تنبیه وضع را خراب تر می‌کند. برای رفع این مشکل گام به گام جلو بروید مثلا بگویید در هنگام غذا خوردن یا سر میز شام ناخن جویدن ممنوع است. با وضع قوانین این چنینی این عمل را محدود و محدودتر کنید. نگذارید این مسئله در خانواده بزرگ شود و به یک بحران تبدیل شود. جملاتی نظیر «حالمو بهم نزن» یا «این چه کاریه»، اثرات احساسی به شدت مخربی دارند و نه تنها موجب ترک عادت نمی‌شوند بلکه شرايط را برای خانواده به وضعيتی وحشتناک و آزاردهنده تبديل می‌کنند. توجه داشته باشيد که در برخی از موارد، کودکان به طور جدی این رفتار را بروز نمی‌دهند و تنها در مواقع معدودی شروع به جویدن ناخن می‌کنند. در این حالت برخورد شدید یا بازداشتن او از این کار اصلا لزومی ندارد. فقط سعی کنید دست های کودک همیشه تمیز نگه داشته شود. در یک کلام، ایجاد جنجال درباره ی هر عادت اشتباهی منجر به عمیق تر شدن مشکل می‌شود. پس به هیچ وجه از راهکارهای تنبیهی استفاده نکنید.

کمک به کودک برای ترک جويدن ناخن

گاهی اوقات عوامل خارج از خانه و خانواده، کودک را برای ترک عادت تحت فشار قرار می‌دهند. مثلا ممکن است هم کلاسی ها یا دوستان کودک عادت ناخن جویدن او را مسخره کنند و در نتیجه کودک برای ترک کردن این رفتار راغب و آماده شود. در این مواقع گوش به زنگ باشید و او را تنها نگذارید. قبل از هر اقدام دیگری با کودک شروع به صحبت کنید. بگذارید از احساسی که بر اثر تمسخر دیگران به او دست داده با شما صحبت کند. به او اطمینان دهید که به رغم تمام عادات بعضا اشتباه و رفتارهای غلطی که گاهی از خود بروز می‌دهد، همیشه او را دوست دارید و بگذارید از عشق و علاقه شما نسبت به خودش مطمئن باشد و شما را يک تکیه گاه عاطفی محکم براي خود بداند. با این مقدمه چینی، می‌توانید وارد بخش اجرایی شوید و راهکارهای مناسب براي ترک عادت جويدن ناخن را با کودک خود بررسی و امتحان کنید.

صحبت کردن برای ترک عادت جويدن ناخن در کودکان مفید است

با کودکان خود صحبت کنید و با آنها در مورد عادات ناخوشایند آدم ها گفت و گو نمایید. عادت ناخوشایند چیست؟ آيا جويدن ناخن هم جز عادت های بد است یا نه؟ بعد در جریان گفت و گو با کودک هم فکری کنید و تلاش کنید به طور جمعی به یک نتیجه گیری برای رفع این مشکل برسید. می‌توانید به او پیشنهاداتی برای ترک اين عادت بدهید برای مثال آيا اجازه داريد در حين اين کار مانع او شويد یا خیر. به دنبال راهکاری باشید که به تأیید شما و کودک تان برسد. مثلا گاهی اوقات، کودکانی که در آستانه ی نوجوانی هستند از اینکه مدام چیزی به آنها گوشزد شود، خوش شان نمی‌آید پس در این شرایط باید راه حل های توافقی دیگری پیدا کنید.

ترک ناخن جویدن کودکان با ترک عادت ها

از آن جایی که عادت ناخن جویدن کودکان به شکل ناخودآگاه و غیرارادی صورت می‌گیرد، باید کودکان را متوجه این رفتار کنید. می‌توان با ایجاد یک کلمه رمزی و توافقی، کودک خود را در حين شروع این کار، هوشیار سازید. بي شک بچه ها از این کار استقبال خواهند کرد به ویژه اگر کلمه رمزی توافق شده، کلمه ای خنده دار یا مورد علاقه کودک باشد. این روش آگاه سازی کودک می‌تواند به شکل کلامی یا فیزیکی باشد. اما در انتخاب هشدار فیزیکی باید وسواس و سلیقه ی زیادی به خرج دهید چون اگر حرکتی که برای یادآوری به کار می‌برید مورد استقبال کودک واقع نشود، شکل تنبیه به خود می‌گیرد و اصلا مفید نخواهد بود. اگر شدت جويدن ناخن در کودک شما به حدي زیاد است که به انگشتان و ناخن ها آسیب وارد می‌شود، با در نظر گرفتن روحیه و واکنش های کودک می‌توان از روش هايي همچون زدن چسب زخم روی انگشتان یا استفاده از لاک های ضد جويدن ناخن کمک گرفت. یکي از راهکارهای قدیمی و مورد استقبال خیل عظیمی از مادران قدیم و مادربزرگان امروزی که برای از شیر گرفتن و ترک پستانک نيز استفاده می‌شد، کمک گرفتن از مواد تلخ یا تند برای دور کردن کودک از موضع مورد نظر است. این روش قدیمی و نه چندان خلاقانه می‌تواند به کودک شما آسیب برساند، برای مثال آغشته کردن سرانگشت ها به فلفل می‌تواند موجب آزردگی چشم ها یا ايجاد حساسیت در کودک شود. پس اگر این روش را به کار می‌گیرید حتما به این نکته دقت کنید.

معرفی جایگزین برای ترک ناخن جویدن کودکان

به دنبال یک فعالیت جذاب یا يک اسباب بازی مناسب باشید که مانع از ناخن جویدن فرزندتان شود. مثلا سه چرخه ، ماشین بازی یا اسباب بازی های جالب (هنگام تماشای تلویزیون) برای اینکه کودک حواسش پرت شود. با این روش ها می‌توانید حواس ناخودآگاه او را از جویدن ناخن پرت کنید و بر چیزهای دیگر منعطف کنید. می‌توانيد از نرمش و فعالیت های بدنی برای آرام کردن هیجانات کودک خود استفاده کنید. به او یاد بدهید که نفس عمیق بکشد. سعی کنید انرژی های کنترل نشده کودک را از طریق فعالیت های متنوع تخلیه کنید. بسته به شرايط کودک و موقعيت خانوادگی شما، انتخاب های متعددی پیش رو خواهيد داشت. در برخی کودکان فعالیت های بدنی مثل ورزش یا بازی های پرتحرک جوابگوست و در برخی دیگر فعالیت های ذهنی مانند کاردستی یا نواختن موسیقی مفید است.

برای ترک عادت جویدن ناخن در کودکان بايد پشتکار داشته باشید

هیچ گاه خسته و ناامید نشوید. اگر در مقابله با ناخن جویدن کودکان خود موفق نبوده اید، جا نزنید. بدانید که حتما راه حل های دیگری وجود دارد که هنوز امتحان نکرده اید. آرام و خونسرد و قوی باشید چرا که با تنبیه و تهدید کودک راهی از پیش نخواهيد برد. با مطالعه و پشتکار و تلاش این عادت هم از بین خواهد رفت.

ضرورت نگرانی برای ناخن جویدن کودکان

در مواردي بسیار نادر، جويدن ناخن در کودکان نشانه اضطراب شدید و مشکلات روانی است. در چنین مواردی شدت ناخن جویدن کودک به حدی است که به پوست و گوشت دستان او آسیب وارد می‌شود. معمولا این نوع حاد از جويدن ناخن مکمل حرکاتی چون کندن مژه ها و موها یا بی خوابی وکم خوابی و سایر رفتارها و عادت های غیرعادی است. در این موارد حتما باید به مشاور و پزشک متخصص مراجعه شود.

بايد بدانید که انسان قادر است تمامی عادات نامطلوب خود را ترک کند. و شما تنها به کمی حمایت، پشتکار و دانش نیاز دارید. در زندگی های امروزی دیگر نمی‌توان همچون گذشته به جمله ی «بزرگ میشه یادش میره» اکتفا کرد، چرا که در دنیای امروز با تمام پیچیدگی ها و تنوع اش نیاز به برخورد علمی و آگاهانه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. به ویژه درمورد کودکان که به حمایت و آگاهی والدین عزیزشان نیاز بيشتری دارند.

توجه: مطالب بلاگ فروشگاه اینترنتی "نوپا" برگرفته از منابع بین المللی است، جنبه اطلاع رسانی داشته و توصیه تخصصی تلقی نمی‌شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک و متخصصان دانست.